Lohagad Fort, Pune, Maharashtra

Lohagad Fort Information | लोहगड किल्ला माहिती

(Lohagad Fort) लोहगड किल्ला महाराष्ट्रातील पुणे जिल्ह्यातील मावळ तालुक्यात आहे. लोणावळा आणि खंडाळा या लोकप्रिय हिल स्टेशनजवळील हा एक डोंगरी किल्ला आहे. हा महाराष्ट्रातील सर्वाधिक भेट दिलेल्या किल्ल्यांपैकी एक आहे.

(Lohagad Fort) लोहगडाची समुद्रसपाटीपासून अंदाजे ३६०८ फूट उंची आहे आणि तो ट्रेकिंगमध्ये नवशिक्यांच्या श्रेणीत येतो.

Lohagad Fort Region | लोहगड किल्ला प्रदेश

• पुणे जिल्हा
• महाराष्ट्र
• भारत.

Lohagad Fort History | लोहगड किल्ला इतिहास

किनारी बंदरांना व्यापारी केंद्रांशी जोडणारा प्राचीन मार्ग पाहता लोहगडची टेकडी त्याची उपस्थिती दर्शवते. ६०० वर्षांच्या कालावधीत बांधलेल्या असंख्य वास्तू आहेत, ज्यांचे अवशेष आजही गडावर पाहायला मिळतात.

येथे तलाव, मंदिरे, गुहा, बास्टियन असलेल्या तटबंदी आणि प्रवेशद्वार सुस्थितीत आहेत. मराठ्यांच्या इतिहासात या किल्ल्याचा महत्त्वाचा वाटा आहे. या किल्ल्याच्या बांधकामाची तारीख निश्चित नाही परंतु अंदाजे ६०० वर्षे जुनी असल्याचे मानले जाते.

१४९८ मध्ये मलिक निजाम शाहने अहमदनगरच्या निजामशाहीची स्थापना केली. आपल्या राज्याचा विस्तार करण्यासाठी त्याने पुणे विभागातील अनेक किल्ले जिंकले. (Lohagad Fort) लोहगड किल्ला हा निजामाने ताब्यात घेतलेल्या या किल्ल्यांपैकी एक आहे.

बुरहान निजाम शाह दुसरा १५६४ मध्ये येथे बंदिस्त होता असे मानले जाते. निजामशाहीच्या पतनानंतर हा किल्ला विजापूर सल्तनतच्या अधिपत्याखाली आला. १६४८ साली छत्रपती शिवाजी महाराजांनी हा किल्ला जिंकला.

१६६५ मध्ये पुरंदरच्या तहानुसार लोहगड (Lohagad Fort) व इतर काही किल्ले मुघलांना देण्यात आले. १६७० मध्ये ते शिवाजी महाराजांनी परत मिळवले आणि सुरतच्या लुटीतून गोळा केलेली लूट साठवण्यासाठी वापरली गेली.

१७१३ मध्ये ईस्ट इंडिया कंपनीने किल्ला कान्होजी आंग्रे यांच्याकडे हलवला. १७२० मध्ये किल्ला पेशव्यांच्या (बालाजी विश्वनाथ) ताब्यात गेला.

१७७० मध्ये नाना फडणवीस यांनी पदभार स्वीकारला, त्यांनी १७८० मध्ये या किल्ल्याच्या पुनर्बांधणीचे आदेश दिले. शिवाय, त्याने काही पाण्याच्या टाक्या आणि एक पायरी विहीरही बांधली.

१८०२ मध्ये हा किल्ला दुसऱ्या बाजीरावाच्या ताब्यात गेला. १८१८ मध्ये पेशव्यांनी इंग्रजांच्या ताब्यात दिल्यावर तो कर्नल प्रॉथरच्या ताब्यात गेला. १८४५ पर्यंत ब्रिटीशांनी त्याचा वापर केला आणि नंतर तो निर्जन झाला.

Lohagad Fort Geographic Information | लोहगड किल्ला भौगोलिक माहिती

(Lohagad Fort) लोहगड किल्ला पुणे जिल्ह्यातील मावळ तालुक्यात सह्याद्री पर्वत रांगांमध्ये आहे.

लोहगड आणि विसापूर किल्ले हे जुळे किल्ले म्हणून ओळखले जातात. विसापूर 1 किमी अंतरावर आहे आणि पर्वतराजीने विभागले आहे.

(Lohagad Fort) लोहगड किल्ला पुणे या ऐतिहासिक शहरापासून सुमारे ६५ किमी अंतरावर आहे.

Lohagad weather | लोहगड हवामान

(Lohagad Fort) लोहगड येथे वर्षभर उष्ण-अर्ध-रखरखीत हवामान असते आणि सरासरी तापमान १९ ते ३३ अंश सेल्सिअस असते.

एप्रिल आणि मे हे सर्वात उष्ण महिने असतात जेव्हा तापमान ४३ अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचते. हिवाळा कमालीचा असतो आणि तापमान वाढू शकते.

रात्री १० अंश सेल्सिअस पर्यंत कमी. दिवसाचे सरासरी तापमान २६ अंश सेल्सिअस असते.

प्रदेशात वार्षिक पर्जन्यमान सुमारे ७६३ मिमी असते.

Some things to see in this place | या ठिकाणी पाहण्यासारख्या काही गोष्टी

किल्ल्याच्या पश्चिमेकडील विंचू काटा (विंचू नखे) पॉईंटला भेट देऊ शकता. जे एक पर्यटकांमध्ये प्रसिद्ध आकर्षण आहे.

गडाला चार प्रवेशद्वार आहेत.

• गणेश दरवाजा – वर गणेशाच्या शिल्पांमुळे याला गणेश दरवाजा असे नाव पडले आहे. भिंतींच्या दोन्ही बाजूंना दरवाजावर धारदार काटेरी खिळेही आहेत.
• नारायण दरवाजा – नाना फडणवीस यांनी पुनर्बांधणी आणि दुरुस्तीदरम्यान बांधला होता. त्याच्या शेजारी एक बोगदा खोली देखील आहे.
• महादरवाजा – हा दरवाजाही नाना फडणवीसांनी बनवला होता.
• हनुमान दरवाजा – भगवान हनुमानाच्या शिल्पामुळे याला हनुमान दरवाजा असे नाव पडले आहे.

हा दरवाजा गडाचे सर्वात जुने प्रवेशद्वार असल्याचे सांगितले जाते. या सर्व प्रवेशद्वारांची परिस्थिती इतक्या वर्षांनंतरही कायम असल्याचे सांगितले जाते.

किल्ल्याला सुसज्ज दरवाजे आणि तटबंदीच्या टेकडीवर विस्तीर्ण मोकळी जागा आहे ज्यात विविध कालखंडातील असंख्य रचना आहेत. किल्ल्यावर पाण्याची उत्तम व्यवस्था आहे.

नाना फडणवीसांनी एक पायरी विहीर आणि अनेक पाण्याच्या टाक्या बांधल्या. त्या पाण्याच्या टाक्यांपैकी सर्वात मोठी पाण्याची टाकी ‘बावनटकी’ म्हणून ओळखली जात होती.

तेथे एक कोठी बांधली असून तिचे नाव लक्ष्मी कोठी आहे. किल्ल्याच्या माथ्यावर एक मंदिर आणि सुफी मुस्लिमाची कबर आहे.

Nearby tourist attractions | जवळचे पर्यटन स्थळे

पर्यटन स्थळे	अंतर
विसापूर किल्ला	१ किमी
भाजे लेणी	३.५ किमी
दुधीवरे धबधबा	२ किमी
तुंग किल्ला आणि पवना नदी	८ किमी

Few ways to reach the Place | स्थळावर पोहोचण्यासाठी काही मार्ग

अंतर आणि आवश्यक वेळेसह रेल्वे, हवाई, रस्त्याने (ट्रेन, फ्लाइट, बस) पर्यटनस्थळी कसे जायचे:

रेल्वे मार्ग	पुण्याहून आल्यास पुणे-लोणावळा लोकल ट्रेनने माळवली स्टेशनवर उतरता येते. मुंबईहून येताना लोणावळा स्टेशनवर उतरून आणि नंतर मालवलीला जाण्यासाठी पुणे-लोणावळा लोकल ट्रेन पकडू शकतो.
हवाई मार्ग	सर्वात जवळचे विमानतळ पुणे आंतरराष्ट्रीय विमानतळ (Pune International Airport) आहे जे ६६ किमी आहे.
रोड मार्ग	(Lohagad Fort) लोहगड किल्ल्यावर मुंबई-पुणे द्रुतगती मार्गाने दुधीवरे मार्गे रस्त्याने जाता येते.

Frequently Asked Questions | वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

See more Forts and places…