Pandharpur Temple, Solapur | पंढरपूर मंदिर, सोलापूर

Pandharpur Temple Information | पंढरपूर मंदिर माहिती

(Pandharpur) पंढरपूरच्या अध्यात्माचे वर्णन करण्यासाठी केवळ शब्द पुरेसे नाहीत. भगवान विठ्ठलाला समर्पित मंदिरासाठी पूजनीय, हे महाराष्ट्रातील सर्वात पवित्र शहरांपैकी एक आहे आणि वारकरी संप्रदायाचे स्थान आहे ज्याने राज्याला एक अद्वितीय सांस्कृतिक आणि सामाजिक परिमाण दिले आहे, हे सोलापूर जिल्ह्यात वसलेले आहे.

Region | प्रदेश

• पंढपूर
• सोलापूर जिल्हा
• महाराष्ट्र

Pandharpur Temple History | पंढरपूर मंदिर इतिहास

(Pandharpur) पंढरपूर हे भीमा नदीचे महाराष्ट्रातील एक महत्त्वाचे तीर्थक्षेत्र आहे, तिच्या अर्धचंद्राच्या आकारामुळे तिला पर्यायाने चंद्रभागा म्हणून ओळखले जाते. पांडुरंग आणि पंढरीनाथ या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या विठ्ठल किंवा विठोबाच्या मंदिरात भाविक मोठ्या संख्येने येतात.

हिंदू धर्मामध्ये विठोबाला किंवा पांडुरंगाला भगवान विष्णू यांचा अवतार मानले जाते. पंढरपूर मंदिरातील विठोबाची पूजा यावर आधारित आहे.

पुराण ग्रंथ आणि महाराष्ट्र आणि कर्नाटकातील वैष्णव संतांचे योगदान, भक्ती परंपरेत, १३व्या ते १७व्या शतकातील. पंढरपूरचा सर्वात जुना उल्लेख राष्ट्रकूट शासकाच्या ताम्रपटावर आहे.

11व्या 12व्या शतकातील यादव राजांनी मंदिराला अनेक देणग्या दिल्या आहेत, हे शिलालेखांमध्ये दिसून येते. मध्ययुगीन काळात विविध राज्यकर्त्यांनी आक्रमण केल्यावर या शहराला अनेक उतार-चढावांना सामोरे जावे लागले.

या प्रदेशातील या अथक युद्धानेच पंढरपूरचा नाश केला आणि समृद्ध धार्मिक केंद्रांच्या यादीतून ते जवळजवळ पुसले गेले. भक्ती परंपरेतील संत येथे जमत होते.

पंढरपूरला वार्षिक भेट देण्याच्या परंपरेनुसार, अगदी मध्ययुगीन काळातही परमेश्वराला वंदन करत अनेक संतांनी भक्तीचा दिवा लावला आणि पंढरपूर हे समाजकेंद्र बनले.

याचा परिणाम नवीन सामाजिक संश्लेषणात झाला ज्याने पुढे छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या नेतृत्वाखाली मराठा सत्तेच्या उदयाचा पाया पक्का केला.

धार्मिक सुधारणा

याचा परिणाम नवीन सामाजिक संश्लेषणात झाला ज्याने पुढे छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या नेतृत्वाखाली मराठा सत्तेच्या उदयाचा पाया पक्का केला. 1719 मध्ये बाळाजी पेशव्यांनी मराठा स्वराज्याला अधिकृत मान्यता मिळवून दिली.

18 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात, पंढरपूर त्याच्या अवशेषांमधून उठले आणि मराठा राजवटीत पुन्हा समृद्धी प्राप्त केली. पुण्याच्या पेशव्यांनी, ग्वाल्हेरच्या शिंदेंनी आणि इंदूरच्या होळकरांनी नवीन मंदिरे आणि इतर वास्तू बांधल्या होत्या ज्यांनी मंदिरे आणि राजवाड्यांसह शहराची पुनर्बांधणी करण्यास मदत केली.

वारी (पंढरपूर शहरातील भगवान विठोबाच्या मंदिरात वार्षिक पायी जाणे)

या मंदिराशी संबंधित आहे. हजारो हिंदू आषाढ महिन्याच्या 11 व्या दिवशी पंढरपूर येथे लोक जमतात. या परंपरेला इतिहास आहे 800 वर्षांपेक्षा जास्त. हे मंदिर पूर्वाभिमुख असलेल्या एका छोट्या टेकडीवर आणि चंद्रभागा नदीवर आहे.

मंदिराच्या संकुलात विविध देवस्थान, सभामंडप, मठ इ. सामावून घेतले आहे. जसे की, हे मंदिर आजच्या काळात 11व्या ते 18व्या शतकात उभारण्यात आलेल्या अनेक इमारतींचे एकत्रिकरण आहे.

Pandharpur Temple Geographic information | पंढरपूर मंदिर भौगोलिक माहिती

(Pandharpur) पंढरपूर हे पश्चिम भारतातील दक्षिण महाराष्ट्र राज्यातील एक शहर आहे. ते उंच प्रदेशात आहे. सोलापूरच्या पश्चिमेस सुमारे ५५ किमी अंतरावर भीमा नदीकाठी पठारी प्रदेश आहे.

तसेच सोलापूर पासून पंढरपूर ८० ते ८५ किमी आहे.

The weather | हवामान

पुण्यात वर्षभर उष्ण-अर्ध शुष्क हवामान असते आणि सरासरी तापमान १९-३३ असते.

प्रदेशात उष्ण आणि कोरडे हवामान आहे. ४० ते ४२ अंश सेल्सिअस तापमानासह हिवाळा, पावसाळ्यापेक्षा उन्हाळा अधिक तीव्र असतो.

हिवाळा अतिशय सौम्य असतो आणि सरासरी तापमान हे २८ ते ३० अंश सेल्सिअस पर्यंत बदलते.

Some things to see in this place | या ठिकाणी पाहण्यासारख्या काही गोष्टी

सोलापूर जिल्हा त्याच्या अनेक प्राचीन मंदिरांसाठी देखील ओळखला जातो ज्यात सोलापूर येथील काही बघण्यासारख्या गोष्टी:

• कपिल सिद्ध मल्लिकार्जुन
• जेऊर येथील काशी विश्वेश्वर मंदिर
• बीबी दारफळ
• निंबर्गी
• चपळगाव
• नारायण चिंचोली
• शेजबाभुळगाव

येथील सर्व मंदिरांमध्ये प्राचीन आणि मध्ययुगीन शैलीतील शिल्पे पाहता येतात.

Nearby tourist attractions | जवळचे पर्यटन स्थळे

• भीमा नदीच्या काठी एक दिवसाची सहल.
• ग्रेट इंडियन बस्टर्ड पाहण्यासाठी पंढरपूरच्या बाहेर नान्नज पक्षी अभयारण्यात दोन तास चांगली भेट होऊ शकते.

Few ways to reach the Place | स्थळावर पोहोचण्यासाठी काही मार्ग

रेल्वे मार्ग	कुरावाडी रेल्वे स्टेशन पंढपूर पासून सुमारे ५० किमी आहे. रेल्वे स्टेशन पासून आपल्याला बस सेवा त्याचप्रमाणे खासगी वाहने सहज उपलब्ध होतात.
हवाई मार्ग	पुणे विमानतळ पंढरपूर पासून सुमारे २०४ किमी आहे.
रोड मार्ग	कोणत्या पण शहरापासून बस सेवा उपलब्ध होते. त्याच प्रमाणे खासगी बस सेवा व खासगी वाहने पण उपलब्ध होतात.

Frequently Asked Questions | वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न

See more Forts and places…

Author Profile

Pratik Khose

Exploring and learning about the most fascinating historical sites and monuments has always piqued my interest. The stories behind these incredible landmarks are not just fascinating but inspiring as well. Seems like you too are fascinated by these stories and structures the reason you have landed here : ) So come along with me on a journey through time and rediscover the wonders and interesting stories behind the most fascinating historical sites and monuments.

Latest entries

• FortsDecember 24, 2023Harishchandragad: A Majestic Historical Fort | Trekking in Maharashtra
• FortsJune 24, 2023Bhui Kot Fort in Solapur, Maharashtra: A Journey through History and Architectural Splendor
• ReligiousApril 3, 2023Ashtavinayak Ganpati Temples in Maharashtra.
• ReligiousMarch 28, 2023Moreshwar (Ashtavinayak) Temple, Morgaon